اندازه گیری همزمان ترکیبات نیترآمینی و نیتروآروماتی با روش اسپکتر و فتومتری - کالیبراسیون چند متغیره (حداقل مربعات جزیی) ‏‎(pls)‎‏

با استفاده از روشهای کالیبراسیون چند متغیره می توان ترکیبات با همپوشانی طیفی کامل را با استفاده از روش اسپکتروفتومتری، بدون نیاز به جداسازی اولیه در ناحیه ای از طول موجها با بیشترین اطلاعات طیفی مورد بررسی و اندازه گیری کمی همزمان قرار داد. در این تحقیق، اندازه گیری همزان ترکیبات نیتر آمینی و نیترو اروماتی شامل ‏‎tnt, k-6, rdx, hmx‎‏ و ‏‎dnt‎‏ مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین سیستم های دو جزیی ‏‎qn-an, nq-da‎‏ و ‏‎nq-qn‎‏ و سیستم های سه جزیی ‏‎da-an-qn‎‏ و ‏‎da-qn-nq‎‏ با استفاده از روش اسپکتروفتومتری - کالیبراسیون چند متغیره مورد بررسی قرار گرفته اند. جذر میانگین مربعات (تفاوتهای بین غلظتهای واقعی هر انالیت با غلظت پیشگویی شده آن توسط مجموعه کالیبراسیون)، ‏‎rmsd‎‏ که نشاندهنده خطای میانگین در آنالیزها هر یک از آنالیتهاست، ضریب همبستگی ‏‎(r2)‎‏ و ‏‎rep‎‏، خطای نسبی پیشگویی (توانایی پیشگویی هر سیستم کالیبراسیون تعریف شده) برای هر یک از آنالیتها در جدول 3-55 و 3-56 به تفکیک آورده شده است.مخلوط های صنعتی ‏‎rdx-tnt, rdx-d6, rdx-hmx‎‏، نیز با همین روش آنالیز شد. این اندازه گیریها بدون جداسازی دو جز موجود در نمونه و فقط با حل کردن اتسانداردها و نمونه حقیقی در حلال استونیتریل، و سپس پیشگویی همزمان غلظت هر دو آنالیت توسط سیستم کالیبراسیون دو جزیی طراحی دشه، انجذم شد. به منظور بررسی صحت و دقت مدل های کالیبراسیون مورد استفاده، غلظت هر یک از آنالیتها با روش استاندارد نظامی ذکر شده در متن رساله و یا با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا ‏‎(hplc) مورد اندازه گیری قرار گرفت.همپوشانی طیفی شدید و تقریبا کامل در ناحیه ‏‎uv‎‏ دی سیان دی آمید، آمونیوم نیترات و گوانیدین نیترات و همپوشانی طیفی این مواد با نیتروگوانیدین از مشکلات اساسی در اندازه گیری این ترکیبات در مخلوط های دو جزیی و سهس جزیی می باشد. در محصول حد واسط صنعتی گوانیدین نیترات، مقادیر اندکی دی سیان دی آمید و آمونیوم نیترات بعنوان مواد اولیه واکنش نداده وجود دارد. لازم به یادآوری است که هر دو ترکیب گوانیدین نیترات و آمونیوم نیترات، یون نیترات در محلول آزاد می سازند و با روشهای متداول کنونی اماکان اندازه گیری یون نیترات حاصل از هر ترکیب وجود نداشت. تحقیق حاضر، توسعه روشی جدید برای اندازه گیری همزمان مخلوطهای دوتایی و سه تایی دی سیان دی آمدی، گوانیدین نیترات، نیتروگوانیدین و آمونیوم نیترات بدون نیاز به جداسازی اولیه وفقط با حل کردن استانداردها و نمونه های حقیقی در آب مقطر می باشد. نتایج جدول 3-56 نشاندهنده توانایی بسیار مطلوب روش ‏‎uv-pls‎‏ و سیستم سه جزیی طراحی شده در اندازه گیری همزمان سه ترکیب فوق الذکر می باشد. به منظور بررسی صحت روش ‏‎uv-pls‎‏ در سنجش دی سیان دی آمدی در نمونه های حقیقی گوانیدین نیترات، درصد دی سیان دی امید در نمونه های ‏‎z1-z3‎‏ توسط ‏‎hplc‎‏ تعیین گردید. نتایج بدست آمده در این روش در توافق با روش کالیبراسیون چند متغیره می باشد.بزرگتر بودن ضریب جذب دی سیان دی آمید در طول موج حدود ‏‎215 nm‎‏ نسبت به نیتروگوانیدین اندازه گیری مقادیر بسیار کم دی سیان دی آمید را در نمونه های نیتروگوانیدین امکان پذیر می سازد. در این تحقیق از این نکته در کنترل کیفیت خط تولید نیمه صنعتی نیتروگوانیدین با اندازه گیری مقادیر بسیار جزیی دی سیان دی آمید بخوبی استفاده شده است.